Εισαγωγή Πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν κάποιου βαθμού δυσκολία στην αναπνοή κατά την διάρκεια του ύπνου. Η ηπιότερη της μορφή είναι το ροχαλητό, το οποίο είναι απλά θορυβώδης αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η πιο σοβαρή της μορφή είναι η αποφρακτική υπνική άπνοια, κατά την οποία οι άνθρωποι ροχαλίζουν δυνατά, αλλά επίσης παρουσιάζουν διακοπές στην αναπνοή τους, οι οποίες μπορεί να συμβούν έως και εκατοντάδες φορές μέσα στη νύχτα. Παρόλο που οι άνθρωποι με υπνική άπνοια είναι συνήθως γνώστες του προβλήματός τους εντούτοις, οι περισσότεροι δεν έχουν αντιληφθεί ότι μπορεί να έχουν ένα σοβαρότερο πρόβλημα υγείας.

Τι είναι υπνική άπνοια; Άπνοια είναι η παύση στην αναπνοή, η οποία διαρκεί για τουλάχιστον 10 δευτερόλεπτα. Η υπνική άπνοια, η οποία συμβαίνει κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπορεί να διαχωριστεί σε δύο κύριους τύπους. Η κεντρική υπνική άπνοια αναφέρεται στις παύσεις της αναπνοής όταν δεν υπάρχει καθόλου προσπάθεια για αναπνοή. Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος δεν δίνει «σήμα» στους πνεύμονες να πάρουν ανάσα. Η αποφρακτική υπνική άπνοια αναφέρεται στις παύσεις στην αναπνοή κατά τη διάρκεια και εφόσον υπάρχει προσπάθεια για αναπνοή. Οι πνεύμονες προσπαθούν να τραβήξουν αέρα μέσα στο στήθος, αλλά λόγω εμποδίου ή απόφραξης σε κάποιο σημείο της διαδρομής του αεραγωγού, δεν υπάρχει καθόλου εισροή αέρα. Αυτός ο τύπος τείνει να είναι συχνότερος από την άπνοια κεντρικής αιτιολογίας. Και στους δύο τύπους, η άπνοια τελικά καταλήγει σε έγερση, ή μεταφορά από βαθύ ύπνο σε ένα ελαφρύτερο στάδιο ύπνου. Με τη μετακίνηση σε αυτό το ελαφρύτερο στάδιο ύπνου, φτάνουμε σε ένα σημείο, όπου είτε ο αεραγωγός ανοίγει ή ο εγκέφαλος στέλνει τελικά το κατάλληλο σήμα στους πνεύμονες και η αναπνοή ξαναρχίζει. Συνήθως δεν υπάρχει αντίληψη αυτών των περιόδων άπνοιας ή των εγέρσεων από τον ασθενή. Παρά ταύτα, η χαλαρωτική ιδιότητα του ύπνου διακόπτεται, και ο ασθενής μπορεί να ξυπνήσει μετά από 8 ή περισσότερες ώρες νιώθοντας κουρασμένος.

Τι είναι το ροχαλητό;
Το πρωτοπαθές ροχαλητό, το οποίο είναι επίσης γνωστό ως απλό ροχαλητό ή καλόηθες ροχαλητό χαρακτηρίζεται από δυνατούς, εκ του ανωτέρου αναπνευστικού ήχους, κατά τη διάρκεια του ύπνου χωρίς όμως επεισόδια άπνοιας. Δυστυχώς, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους «απλούς ροχαλίζοντες» από αυτούς που πάσχουν από υπνική άπνοια. Οι περισσότεροι άνθρωποι που ροχαλίζουν, αλλά που όμως δεν έχουν υπνική άπνοια, δεν παρουσιάζουν υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, αλλά και ούτε οι σύντροφοι τους έχουν προσέξει διακοπές αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εάν υποψιαζόμαστε αποφρακτική υπνική άπνοια, τότε χρειάζεται αξιολόγηση από έναν ειδικό ιατρό σε θέματα ύπνου.

Τι προκαλεί ροχαλητό και αποφρακτική υπνική άπνοια;
Ο αεραγωγός αρχίζει από τη μύτη και το στόμα, εκτείνεται διαμέσου του φάρυγγα, λάρυγγα και τραχεία, και τελικά καταλήγει στους πνεύμονες. Παρόλο που η τραχεία δεν υποχωρεί στην αρνητική πίεση, τα υπόλοιπα μέρη της αναπνευστικής οδού δεν έχουν τις ίδιες ιδιότητες. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι μύες οι οποίοι διατηρούν την αναπνευστική οδό ανοιχτή, χαλαρώνουν, οδηγώντας έτσι σε κατάρρευση την αναπνευστική οδό. Εφόσον οι πνεύμονες προσπαθούν να εισπνεύσουν την ίδια ποσότητα αέρα διαμέσου μικρότερου σε διάμετρο οδού, η ταχύτητα εισροής του αέρα πρέπει να αυξηθεί. Ταχύτερες ταχύτητες ροής αέρα θέτουν τις εύκαμπτες δομές του στοματοφάρυγγα, όπως την οροφή του στόματος ή αλλιώς υπερώα, και τη γλώσσα σε δόνηση, η οποία και προκαλεί τους ενοχλητικούς θορύβους του ροχαλητού. Εάν η κατάρρευση της αναπνευστικής οδού είναι πλήρης, τότε η εισροή του αέρα σταματάει και ακολουθεί άπνοια. Η αποφρακτική υπνική άπνοια χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια απόφραξης της αναπνευστικής οδού, τα οποία συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου, συνήθως σχετίζονται με πτώση στα επίπεδα του οξυγόνου στο αίμα και οδηγούν σε υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η αναπνευστική οδός μπορεί να αποφραχθεί σε οποιοδήποτε σημείο από τη μύτη μέχρι το λάρυγγα, αν και σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει μερική απόφραξη σε πολλαπλά επίπεδα. Η μύτη μπορεί να αποφραχθεί από σκολίωση ρινικού διαφράγματος, φλεγμονή, αλλεργίες ή αδυναμία των χόνδρων οι οποίοι υποστηρίζουν τη μύτη. Υπερτροφικές αμυγδαλές ή ευμεγέθης γλώσσα μπορεί να αποφράξουν το στόμα και το φάρυγγα. Το μέγεθος και το σχήμα της κάτω γνάθου μπορούν επίσης να παίξουν έναν ρόλο, με το να περιορίσουν το χώρο στον οποίο η γλώσσα και οι παρίσθμιες αμυγδαλές πρέπει να χωρέσουν. Όσο περισσότερο περιορισμένη είναι η αναπνευστική οδός όταν ένα άτομο είναι ξύπνιο, τόσο περισσότερο πιθανό είναι να υπάρξει απόφραξη κατά τη διάρκεια του ύπνου.

Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της άπνοιας, ή της βαρύτητάς της.

Κάθε μυοχαλαρωτικό, όπως η κατανάλωση αλκοόλ πριν από την ώρα του ύπνου, ή υπνωτικά χάπια, μπορούν να αυξήσουν το βαθμό της κατάρρευσης της αναπνευστικής οδού και να επιδεινώσουν το ροχαλητό ή την άπνοια. Αύξηση βάρους ή παχυσαρκία οδηγούν σε αύξηση του μεγέθους των αποθεμάτων λίπους κατά μήκος του λαιμού, το οποίο μπορεί να επιδεινώσει την άπνοια. Το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερες πτώσεις του οξυγόνου στο αίμα κατά τη διάρκεια της άπνοιας, το οποίο υποβάλλει σε επιπρόσθετο στρες την καρδιά και τους πνεύμονες.

Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της υπνικής άπνοιας;

Οι περισσότεροι ασθενείς με υπνική άπνοια παρουσιάζουν δυνατό ροχαλητό. Παρόλα αυτά, κάθε άτομο που ροχαλίζει δεν πάσχει απαραίτητα και από υπνική άπνοια. Συχνά ο/η σύζυγος ή σύντροφος θα προσέξουν αναπνευστικές παύσεις και θα επιστήσουν την προσοχή σε ένα άτομο για την πιθανότητα άπνοιας. Κάποιοι άνθρωποι ξυπνούν κατά περιόδους, με την καρδιά τους να χτυπά δυνατά, ιδρωμένοι ή με την αίσθηση πνιγμού. Η κακής ποιότητας ύπνος που απορρέει από την αποφρακτική υπνική άπνοια, οδηγεί στα αισθήματα της κούρασης και υπνηλίας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε πρωινούς πονοκεφάλους, χαμηλή συγκέντρωση, αδύνατη μνήμη και μειωμένη απόδοση στην εργασία.

Είναι αυτό μία σοβαρή πάθηση;

ΝΑΙ! Η υπνική άπνοια είναι δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση, η οποία απαιτεί ιατρική συμβουλή. Οι κίνδυνοι από μία αδιάγνωστη και αθεράπευτη αποφρακτική υπνική άπνοια περιλαμβάνουν καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, αρρυθμίες, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακή νόσο. Επιπρόσθετα, η αποφρακτική υπνική άπνοια προκαλεί υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγικότητα στην εργασία και προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Η στέρηση ύπνου, όπως αυτή που προκαλείται από την υπνική άπνοια, έχει την ίδια επίδραση στην ικανότητα κάποιου να οδηγήσει αυτοκίνητο όπως και η κατανάλωση αλκοόλ. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από υπνική άπνοια έχουν περίπου 7 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα από αυτούς που δεν υποφέρουν. Επίσης οι ασθενείς που παραμελούν το συγκεκριμένο πρόβλημα χωρίς να ζητήσουν ιατρική συμβουλή, έχουν υψηλότερα επίπεδα θνησιμότητας από αυτούς που έχουν επιτυχώς αντιμετωπίσει το πρόβλημα.

Πως μπορεί ο γιατρός να ξεχωρίσει μεταξύ της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και του ροχαλητού;

Το ιστορικό και η φυσική εξέταση στο ιατρείο, μπορεί να εντοπίσουν τους ασθενείς που είναι σε κίνδυνο από αποφρακτική υπνική άπνοια. Τυπικά σημεία και συμπτώματα υπνικής άπνοιας μπορούν να αναγνωριστούν, και πιθανά σημεία απόφραξης της αναπνευστικής οδού να προσδιοριστούν. Παρόλα αυτά η διάγνωση της υπνικής άπνοιας απαιτεί μία μελέτη ύπνου, η οποία καλείται πολυσομνογράφημα. Υπάρχουν 2 είδη πολυσομνογραφήματος. Μία τυπική ολονύχτια μελέτη, απαιτεί την παραμονή του ασθενή όλη τη νύχτα σε ένα ειδικό εργαστήριο ύπνου. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης θα κοιμηθείτε σε ένα δωμάτιο όμοιο με τα δωμάτια ενός ξενοδοχείου, ενώ εγκεφαλογράφημα (ΕΕΓ), τάση μυών, κινήσεις οφθαλμών, ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), αναπνοή, επίπεδα οξυγόνου του αίματος και αναπνευστικοί ήχοι (ροχαλητό, ξεφωνητό πνιγμού, κλπ) μετρώνται διαρκώς. Αυτό επιτρέπει την ανίχνευση αναπνευστικών παύσεων, τον προσδιορισμό της συχνότητας αυτών των επεισοδίων, τον καθορισμό των αναπνευστικών παύσεων ως κεντρικής ή αποφρακτικής αιτιολογίας και δείχνει τις επιδράσεις αυτών των επεισοδίων στον ύπνο, όπως και στην καρδιά και τους πνεύμονες. Το δεύτερο είδος μελέτης ύπνου γίνεται στο σπίτι. Αυτή η μελέτη επιτρέπει την καταγραφή κάποιων σωματικών λειτουργιών , όπως και σε ένα πλήρες εργαστήριο ύπνου, αλλά στο φυσικό σπιτικό περιβάλλον του αρρώστου. Οι μελέτες στο σπίτι δεν είναι γενικά τόσο ευαίσθητες στην ανίχνευση της υπνικής άπνοιας όσο στο ειδικά εξοπλισμένο εργαστήριο, και μπορεί να μην ανιχνεύσουν υπνικές ανωμαλίες εκτός της υπνικής άπνοιας, αλλά είναι χρήσιμες σε μερικές καταστάσεις. Και οι δύο μελέτες είναι ανώδυνες. Η υπνική άπνοια είναι μία προοδευτική κατάσταση, η οποία χειροτερεύει όσο γερνάμε. Οι ασθενείς με ήπια υπνική άπνοια θα πρέπει να ελέγχονται περιοδικά .

Βασικές αρχές πλαστικής ρινικού διαφράγματος

Η χειρουργική επέμβαση πλαστικής ρινικού διαφράγματος πραγματοποιείται με σκοπό τον ευθειασμό ενός σκολιού ή παρεκκλίνοντος διαφράγματος. Το ρινικό διάφραγμα αποτελείται από χόνδρο και οστό και χωρίζει τη μύτη σε δύο κοιλότητες, τις ρινικές θαλάμες. Το ρινικό διάφραγμα μπορεί να είναι σκολιό (στραβό) εκ γενετής, ή μπορεί να έχει τραυματιστεί από προηγούμενη κάκωση της μύτης ή χειρουργική επέμβαση. Ένα στραβό διάφραγμα μπορεί να προκαλεί μερική ή ολική απόφραξη στη μία ή και τις δύο θαλάμες της μύτης, έτσι ώστε ο ασθενής να μην μπορεί να αναπνεύσει άνετα από τη μύτη. Ο πρωταρχικός σκοπός της εγχείρησης πλαστικής του ρινικού διαφράγματος είναι να βελτιώσει την ρινική αναπνοή. Μπορεί πάντως και να περιορίσει άλλα συμπτώματα όπως οι αυξημένες ρινικές εκκρίσεις, ο οπισθορρινικός κατάρρους, το αίσθημα πίεσης στους παραρρίνιους κόλπους, οι επανειλημμένες λοιμώξεις των παραρρινίων, ή οι διαταραχές στην αίσθηση της όσφρησης. Η πλαστική ρινικού διαφράγματος πραγματοποιείται συνήθως υπό γενική αναισθησία. Μέσω μιας τομής που γίνεται μέσα στο ρώθωνα, ο ιστός που καλύπτει το διάφραγμα ανασηκώνεται για να μπορέσει ο χειρουργός να δει άμεσα το χόνδρο και το οστό του διαφράγματος. Τα τμήματα χόνδρου και οστού που παρεκκλίνουν αφαιρούνται ή ευθειάζονται, αφήνοντας αρκετό χόνδρο και οστό ώστε να διατηρηθεί το σχήμα της μύτης. Η τομή ακολούθως κλείνει με ράμματα. Ο χειρουργός σας μπορεί να τοποθετήσει τεμάχια πλαστικού ή μικρούς νάρθηκες μέσα στη μύτη για να βοηθήσει το διάφραγμα να επουλωθεί ευθειασμένο και να μειώσει την πιθανότητα σχηματισμού ουλώδους ιστού μέσα στη μύτη. Σε μερικές περιπτώσεις, τεμάχια γάζας μπορεί να τοποθετηθούν μέσα στη μύτη για να αποτρέψουν πιθανή αιμορραγία. Ο χειρουργός σας θα σας ενημερώσει για το πότε οι νάρθηκες ή οι γάζες θα αφαιρεθούν. Ο χρόνος του χειρουργείου κυμαίνεται από μία ως δύο ώρες. Άλλες δομές της μύτης, που λέγονται ρινικές κόγχες, μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη ρινική αναπνοή. Οι ρινικές κόγχες λειτουργούν ως το φυσικό καλοριφέρ της μύτης, θερμαίνοντας και υγραίνοντας τον εισπνεόμενο αέρα, ώστε ψυχρός και ξηρός αέρας να μην φθάνει στους πνεύμονες. Οι ρινικές κόγχες λειτουργούν με το να διαθέτουν ένα πλούσιο δίκτυο από αιμοφόρα αγγεία, γεμάτα με ζεστό αίμα. Αυτό το δίκτυο μπορεί να διογκωθεί, προκαλώντας αύξηση του μεγέθους των κογχών και ρινική απόφραξη, όπως μπορεί να συμβεί σε λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού(κρυολόγημα ή γρίπη),λοιμώξεις των παραρρινίων κόλπων, αλλεργίες ή ακόμα και με την απλή κλίση του σώματος προς τα εμπρός. Για τη μεγιστοποίηση της βελτίωσης της ρινικής αναπνοής από την επέμβαση πλαστικής του ρινικού διαφράγματος, οι ρινικές κόγχες αντιμετωπίζονται ταυτόχρονα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με χειρουργική αφαίρεση τμήματος της κόγχης, είτε με σμίκρυνση αυτής με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος(καυτηρίαση), ραδιοσυχνότητες ή laser. Ο χειρουργός σας θα συζητήσει μαζί σας, για το αν θα προβεί σε επέμβαση στις ρινικές κόγχες μαζί με την πλαστική του ρινικού διαφράγματος, καθώς και ποια μέθοδο θα χρησιμοποιήσει.

Μετεγχειρητικά θέματα

Πόνος
Οι περισσότεροι ασθενείς βιώνουν μια κατάσταση αντίστοιχη με ένα σοβαρό κρυολόγημα, με ρινική συμφόρηση, ρινικές εκκρίσεις και πονοκέφαλο, για 1-2 εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Ο πόνος είναι συνήθως ήπιος ως μέτριος σε βαρύτητα. Παυσίπονα μπορεί να χρειασθούν μέχρι και μία εβδομάδα μετά το χειρουργείο. Μία συνταγή θα σας δοθεί μετά το χειρουργείο. Παρακαλώ αποφύγετε παυσίπονα όπως η ασπιρίνη, που μπορούν να οδηγήσουν σε μετεγχειρητική αιμορραγία.
Αντιβιοτικά
Μετά το χειρουργείο οι κόλποι είναι πιθανό να γεμίσουν με αίμα και βλέννη. Για να προληφθεί μια σοβαρή λοίμωξη, συνήθως χορηγούνται αντιβιοτικά. Τα αντιβιοτικά θα πρέπει να λαμβάνονται για όσο σας συστήσει ο γιατρός σας.
Υγιεινή της ρινικής κοιλότητας
Αίμα και βλέννη μέσα στη μύτη καθώς και οι εσωτερικοί πωματισμοί μπορούν να στερεοποιηθούν προκαλώντας ρινική απόφραξη και να δυσκολεύουν την αναπνοή. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, ένα σπρέι φυσιολογικού ορού(διαθέσιμο σε κάθε φαρμακείο) ή έκπλυση με αλατόνερο πρέπει να χρησιμοποιηθεί, κάθε μία με δύο ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό θα βοηθήσει στη ρευστοποίηση και αποβολή των στερεοποιημένων εκκρίσεων. Η έκπλυση μπορεί αρχικά να οδηγεί σε αποβολή μεγάλης ποσότητας αίματος και στερεοποιημένης βλέννας. Αυτό είναι φυσιολογικό και η ποσότητα που αποβάλλεται θα πρέπει να μειώνεται κάθε μέρα. Η ρινική αναπνοή συνήθως βελτιώνεται σημαντικά μόλις αφαιρεθούν οι πωματισμοί. Μετά την αφαίρεσή τους, σπρέι φυσιολογικού ορού πρέπει να χρησιμοποιείται τουλάχιστον 4 φορές την ημέρα για 4 εβδομάδες και ακολούθως όσο χρειασθεί για τυχόν στερεοποιημένες βλέννες. Εκπλύσεις με σύριγγα συνήθως δεν είναι απαραίτητες σε αυτό το σημείο, αλλά μπορούν να συνεχισθούν, εάν χρειάζονται.
Δίαιτα:
Κάποιοι ασθενείς παρουσιάζουν ήπια ναυτία ή ακόμη και έμετο για 1-2 ημέρες μετά τη λήψη γενικής αναισθησίας. Μόλις αυτό υποχωρήσει ο ασθενής μπορεί να λάβει κανονική δίαιτα. Είναι καλύτερο να αποφεύγονται ζεστά υγρά για τρεις με τέσσερεις ημέρες μετά το χειρουργείο, καθώς αυτό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα αιμορραγίας.
Δραστηριότητες:
Είναι καλύτερο να αποφεύγονται οι κοπιαστικές δραστηριότητες για περίπου δύο εβδομάδες μετά το χειρουργείο γιατί μπορεί να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση, αυξάνοντας την πιθανότητα αιμορραγίας. Είναι επίσης καλύτερο να αποφεύγεται το φύσημα της μύτης. Σε περίπτωση ρινικής απόφραξης ή έκκρισης, μπορούν να χρησιμοποιηθούν επιπλέον πλύσεις με φυσιολογικό όρο. Εάν νιώσετε την ανάγκη να φτερνισθείτε είναι καλύτερο αυτό να γίνει με το στόμα ανοιχτό.
Αιμορραγία:
Μικρή ποσότητα αιματηρής έκκρισης δεν είναι σπάνια για 1-2 εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Αυτή μπορεί να προέρχεται από το πρόσθιο τμήμα της μύτης ή και από το οπίσθιο, ώστε να ρέει στο φάρυγγα. Η αιμορραγία δεν θα πρέπει να είναι έντονη ή συνεχής. Σε σοβαρή αιμορραγία, πρέπει πάντα να ενημερώνεται ο γιατρός σας. Σε περίπτωση αιμορραγίας, είναι καλύτερο να πιέσετε εξωτερικά και συνεχώς το μαλακό τμήμα της μύτης σταθερά, κρατώντας μια κλίση του κεφαλιού προς τα κάτω και εμπρός για 5-10 λεπτά. Χρήση ενός αποσυμφορητικού σπρέι όπως ξυλομεταζολίνης (Otrivin) ή διμετινδίνης-φαινυλεφρίνης (Vibrocil-s) μπορεί να βοηθήσει στην επίσχεση της αιμορραγίας.
Πυρετός:
Χαμηλός πυρετός (38 0C ή χαμηλότερος)είναι συνήθης μετά το χειρουργείο. Υψηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να αντιμετωπισθούν με Depon. Αποφύγετε φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν αιμορραγία. Σε περίπτωση υψηλού πυρετού (πάνω από 39 0C), επικοινωνήστε με το γιατρό σας.

Μετεγχειρητική παρακολούθηση:
Κατά τη διάρκεια της επανεκτίμησης, νάρθηκες ή πωματισμοί θα αφαιρεθούν και η μύτη θα καθαρισθεί από πήγματα αίματος και βλέννας που έχουν συσσωρευτεί. Αν είναι δυνατόν, είναι προτιμότερη η συνοδεία ενός φίλου ή συγγενούς, καθώς μπορεί να υπάρχει μία σχετική κακουχία από την αφαίρεση των πωματισμών. Θα ήταν χρήσιμο να προγραμματίσετε τη λήψη μιας δόσης παυσίπονου μία με δύο ώρες πριν την επανεκτίμηση.